W celu zapewnienia bezpieczeństwa, niezawodności i zgodności z wymogami regulacyjnymi produktów na całym świecie norma systemu zarządzania jakością AS 9100 wydanie D dla przemysłu lotniczego kładzie nacisk na liczne dodatkowe wymagania obowiązujące sektor lotniczy, kosmiczny i obronny.
Jednym z tych wymogów jest „proces specjalny” – w którym wynik nie może zostać zweryfikowany przez następczą obserwację lub pomiar. Zazwyczaj niezbędne jest przeprowadzenie badań niszczących w celu oceny efektywności procesu.
Klasycznymi przykładami procesów specjalnych są:
- spawanie (automatyczne lub ręczne);
- procesy obróbki termicznej;
- nakładanie powłok.
Warto podkreślić, że badania nieniszczące również zalicza się do procesów specjalnych, podobnie jak na przykład lutowanie. Jest tak dlatego, że siły łączeń nie można zweryfikować bez pociągnięcia ich – co nie jest idealnym rozwiązaniem, kiedy próbujesz ograniczyć ilość odpadów i złomu!
Kontrola procesów specjalnych
Organizacja odpowiada za ustalenie niezbędnych procesów specjalnych oraz środków kontroli. W niektórych przypadkach może być to ukierunkowane na klienta, np. dostawcy działający zgodnie z wymaganiami jakości dla dostawców SABRe podlegają w przypadku niektórych czynności procedurze Fixed Process Approval.
Kolejnym krokiem po ustaleniu procesów specjalnych jest wdrożenie kontroli, często w zakresie trzech kluczowych zmiennych:
- kontrola sprzętu/maszyn;
- kwalifikacje personelu;
- okresowa obserwacja procesu.
W zależności od rodzaju procesu, każdy z tych czynników będzie mniej lub bardziej istotny. Na przykład w przypadku lutowania te trzy zmienne łączą się, zwiększając prawdopodobieństwo osiągania spójnych efektów:
- Kolby lutownicze podlegają okresowej kalibracji w celu zapewnienia stałej temperatury.
- Pracownicy są certyfikowani przez niezależną jednostkę w zakresie takich norm międzynarodowych, jak IPC-610A i J-STD-001.
- W przypadku użycia maszyn, na przykład do lutowania rozpływowego, można wdrożyć okresową obserwację przez profilowanie temperatury w określonych odstępach czasowych.
Wykazanie zgodności
Twój system zarządzania jakością odgrywa podwójną rolę w wykazaniu zgodności. Po pierwsze, pokazując, że uwzględniono wszelkie procesy specjalne i metody niezbędne do ich kontroli, często w formie dokumentacji proceduralnej i instrukcji roboczych.
Po drugie, zachowując dokumentację potwierdzającą zastosowanie środków kontroli. Tu kluczowe znaczenie ma struktura Twojego systemu zarządzania jakością.
Należy zadać sobie następujące pytania:
- W jaki sposób sporządzona zostanie dokumentacja czynności?
- Kto będzie odpowiedzialny za prowadzenie tej dokumentacji?
- W jaki sposób ustawimy przypomnienia i monity w celu zapewnienia wykonania okresowo powtarzanych czynności?
Na żadne z powyższych pytań nie ma jednej słusznej odpowiedzi. Zależeć ona będzie on charakteru przeprowadzanych procesów specjalnych i systemów już wdrożonych w Twojej organizacji.