Leiderschap in alle fasen van teamontwikkeling

Daarbij  opgeteld de snelle demografische veranderingen vormen alle veranderingen samen de perfecte uitdaging op het gebied van leiderschap en teamontwikkeling.

Veranderingen op de werkplek

De demografische veranderingen op de werkplek zullen de komende jaren versnellen. Sommige landen hebben te maken met een krimpende of een vergrijzende bevolking, andere landen juist met een groeiende en overwegend jonge bevolking. We zullen zien dat organisaties meer te maken krijgen met migrerende of geïmmigreerde werknemers.

Ook zien we een veranderende houding en verwachtingen ten opzichte van werk. Met name de jongere generatie kijkt anders tegen werk aan. Zij zijn zelden van plan om voor een lange periode bij één werkgever te blijven. In het algemeen leeft bij alle generaties de wens te willen werken voor organisaties met doelen en waarden waarmee zij zich positief kunnen identificeren. Daarbij behoren duidelijke verwachtingen over de manier waarop zij worden geleid.

De verschillen in leeftijdsgroepen zullen groter zijn dan ooit tevoren. Dit betekent dat er meer aandacht moet worden besteed aan individuele behoeften. Er moet rekening gehouden worden met factoren als: diversiteit en inclusie; genderspecifieke behoeften; leeftijd; werknemers met een handicap; etniciteit en cultuur. Dit zal gevolgen hebben voor de manier waarop leiders mensen inwerken, opleiden en met hen communiceren maar ook voor het personeelsverloop.

Hoe gaan we om met veranderingen in een team?

Een nieuw team samenstellen of nieuwe collega’s toevoegen aan een team; het liefst zien we dat ze samensmelten als zielsverwanten. Helaas gaat dat er in de werkelijkheid anders aan toe. Nieuwe teams die samengesteld worden hebben tijd nodig om elkaar te vinden en een gezamenlijk doel na te streven.

Psycholoog en professor Bruce Tuckman definieerde in 1963 een reeks stadia dat een team doorloopt in de ontwikkeling: Forming, Storming, Norming, and Performing, Adjourning. Inzicht in deze stadia kan leiders helpen het proces te begrijpen en te versnellen.

Forming

De eerste fase waarin een team zich ontwikkelt start op dag 1. Iedereen komt voor het eerst bij elkaar of de nieuwe collega komt voor het eerst bij het team. Vaak houdt iedereen zich nog op de vlakte, in een beleefde, afwachtende houding. In deze fase worden het doel van het team vastgesteld. Wellicht zijn er bedenkingen maar die worden nog niet geuit.

De houding van de groepsleden kan variëren van opwinding tot bezorgdheid over het onbekende, echter zullen conflicten in deze fase eerder vermeden worden. Een goede leider geeft in deze fase de juiste richting aan, bepaalt de rollen en de focus van het team.

Storming

De naam doet het al vermoeden; in deze fase ontstaan vaak uitdagingen. Teamleden leren elkaar beter kennen en de verschillen in persoonlijkheid, waarden en normen, cultuur, en werkstijlen worden zichtbaar. Hoewel botsingen kunnen voorkomen, is een gezond conflict over het proces geen slechte zaak. Informele hiërarchieën en netwerken ontstaan en over doelen worden kritische vragen gesteld.

Goede leiders kunnen het team op een constructieve manier door dit proces heen leiden door uitdagingen bespreekbaar te maken en oplossingen aan te dragen. Uitleg over het ‘waarom’ van de gestelde doelen en processen, geduld en begrip zijn in deze fase onmisbaar. Hiermee wordt zowel het vertrouwen van het team onderling als in de leider opgebouwd.

Norming

Het team komt in een fase waarin de meeste uitdagingen zijn opgelost. Het team is hechter geworden. Iedereen werkt inmiddels naar het gemeenschappelijke doel en heeft zich achter het leiderschap geschaard. Er heerst meer begrip voor elkaar en zowel de prestaties als de productiviteit zijn duidelijk verbeterd. Echter, indien er een nieuwe werknemer aan het bestaande team wordt toegevoegd, kan dit resulteren in een terugval in de Storming fase.

De rol van de leider richt zich in deze fase op het ondersteunen van het team. De doelen en de manier om deze te behalen moeten duidelijk zijn. Heeft het team inspraak in de processen? Wie mag er beslissingen maken?

Performing

Het team is gemotiveerd en begrijpt het doel van hun activiteiten. Ze zijn het eens over de manier om samen dit doel te bereiken. De leden voelen zich goed in het team en zijn tevreden over de werkzaamheden.

Er is weinig supervisie meer nodig van het leiderschap en er kan gefocust worden op de persoonlijke ontwikkeling van individuele teamleden. Meningsverschillen kunnen nog steeds voorkomen, maar zullen nu constructief van aard zijn en niet leiden tot verstoring van de groep. Het team boekt nu vooruitgang en streeft naar het bereiken van het doel.

Adjourning

De laatste fase werd 15 jaar later door Tuckman toegevoegd aan de reeks. Hij identificeerde een fase waarin het team zich ontbindt na het bereiken van het doel. Dit geldt met name voor projectteams die binnen een organisatie met regelmaat ontstaan en weer opgeheven worden.

Geduld en begrip

Leiders kunnen met inzicht, geduld en begrip door de verschillende stadia van groeps- of teamwikkeling een team sneller in de ‘performing’ stadium brengen. Het moet niet als een verassing komen dat een verandering in de samenstelling van het team vaak begint met enthousiasme en motivatie, maar door alle factoren eromheen terug zal lopen.

De prestaties zullen tijdelijk terug zakken maar met goede begeleiding, ruimte om frustraties te uiten en het gesprek aan blijven gaan, worden de prestaties op een gegeven moment weer beter. De juiste inzichten in bovenstaande stadia verhogen de kans op juiste beslissing voor het team, de organisatie en de doelstellingen.

Leiderschap is een belangrijk onderdeel van elke organisatie om de betrokkenheid van team te verbeteren en lange termijn doelstellingen (visie) te blijven volgen.

De huidige ISO-normen stellen tegenwoordig meer expliciete eisen aan leiderschap waardoor het een veelbesproken onderwerp is geworden in onze trainingen.

Heeft u ondersteuning nodig om verder te ontwikkelen op persoonlijk gebied? Of kunt u begeleiding gebruiken op het gebied van teamontwikkeling, organisatie leiderschap, cultuur, veiligheid, milieu of kwaliteit? Wij maken programma’s op maat voor uw organisatie.  

Streef naar inclusief leiderschap en betrokkenheid binnen alle lagen van de organisatie. Dit zijn de sleutelelementen van een duurzame cultuur. Samen is altijd beter.