Kunstmatige intelligentie (AI) is al lang geen technologie van de toekomst meer. Je werkt er al mee, bewust of onbewust. Van geautomatiseerde klantenservice tot besluitvorming in de gezondheidszorg of financiële dienstverlening, AI (kunstmatige intelligentie) wordt steeds vaker gebruikt om processen slimmer en sneller te maken.
De voordelen liggen voor de hand: grotere efficiëntie, betere analyse van grote gegevensstromen en hulp bij complexe keuzes. Maar terwijl het aantal toepassingen toeneemt, groeit ook het besef dat AI zonder een duidelijk kader risico's met zich meebrengt.
Wat gebeurt er als een algoritme een fout maakt? Wie is er verantwoordelijk als een AI-model mensen benadeelt zonder dat je het doorhebt? En hoe kunt u er zeker van zijn dat uw AI-toepassingen voldoen aan de vereisten op het gebied van regelgeving en vertrouwen van klanten?
Wanneer AI een risico wordt
Zonder controle en structuur kunnen AI-systemen leiden tot oneerlijke, onbetrouwbare of zelfs schadelijke resultaten. Twee praktijksituaties laten zien hoe snel het mis kan gaan:
1-Discriminatie bij werving
Een internationaal technologiebedrijf besluit AI te gebruiken voor de eerste selectie van sollicitanten.
De tool analyseert cv's, vergelijkt ze met gegevens van succesvolle voormalige werknemers en filtert automatisch de meest geschikte kandidaten eruit. Het bedrijf realiseert zich niet dat de trainingsgegevens grotendeels afkomstig zijn uit een periode waarin de aangenomen kandidaten voornamelijk mannen waren.
Het resultaat? De AI “leert” dat mannelijke profielen de voorkeur genieten en begint vrouwelijke en niet-westerse kandidaten systematisch lager in te schalen. Omdat het selectieproces volledig geautomatiseerd is, worden deze verschillen lange tijd niet opgemerkt. Pas wanneer er signalen opduiken van een opvallend gebrek aan diversiteit onder nieuwe werknemers, wordt er een intern onderzoek gestart.
De gevolgen zijn ernstig: gemiste kansen op talent, interne onrust en een aangetast werkgeversimago. Bovendien moet het bedrijf ingrijpen in het proces, de AI omscholen en investeren in extra controles, wat voorkomen had kunnen worden met een gestructureerde aanpak vooraf.
2. Onbedoelde uitsluiting van kredietbeoordeling
Een financiële instelling gebruikt AI om kredietaanvragen sneller en efficiënter te beoordelen. Het systeem gebruikt honderden variabelen - van kredietgeschiedenis tot online gedrag - om het risico in te schatten. Wat niemand zich in eerste instantie realiseert, is dat het algoritme ook postcodegegevens meeneemt als indirecte risicofactor.
Na verloop van tijd blijkt dat aanvragers uit bepaalde buurten systematisch worden afgewezen of een ongunstige rente in rekening wordt gebracht, zelfs als ze aan de formele vereisten voldoen. Klanten begrijpen de beslissing niet, medewerkers vinden het moeilijk om de beoordeling uit te leggen en er komen steeds meer klachten binnen.
Onafhankelijke analyse toont aan dat AI onbedoeld geografische discriminatie heeft geïntroduceerd. Het systeem 'leerde' van oude modellen dat bepaalde postcodes een hoger risico vormden - zonder context of nuance.
De financiële instelling moest het model tijdelijk buiten gebruik stellen en kreeg ook te maken met vragen van toezichthouders over transparantie en verantwoord gebruik van AI.
ISO/IEC 42001: AI aanpakken binnen uw bedrijf
De internationale norm ISO/IEC 42001 is ontwikkeld om juist deze risico's te helpen beheersen. Het is de eerste norm voor managementsystemen die volledig is gewijd aan de verantwoorde ontwikkeling, het gebruik en het beheer van AI.
De norm helpt u bij het opstellen van beleid en processen met betrekking tot:
- Kwaliteit en representativiteit van gegevens
- Monitoring en aanpassing van AI-prestaties
- Duidelijke rollen en governance
- Verklaarbaarheid en verantwoording van AI-beslissingen.
ISO/IEC42001 is afgestemd op bestaande normen zoals ISO 9001 en ISO 27001. Als u al een geïntegreerd managementsysteem hebt, kan ISO 42001 eenvoudig worden geïntegreerd. Bovendien helpt de norm u zich voor te bereiden op regelgeving zoals de Europese AI-wet, die in 2024 van kracht wordt.
Kennis, de sleutel tot verantwoorde toepassing
Een norm is alleen effectief als uw personeel deze kan toepassen. LRQA biedt gerichte training over ISO/IEC 42001, afgestemd op verschillende functies - van IT en legal tot compliance, HR en beleid.
Onze training combineert inhoudelijke kennis met praktische toepasbaarheid, zodat u uw IA-toepassingen onder de knie krijgt en risico's kunt voorkomen.
Begin vandaag nog met een verantwoord gebruik van AI
AI wordt alleen maar belangrijker. Door nu te investeren in kennis, structuur en toezicht, versterk je de betrouwbaarheid en integriteit van je bedrijf.
Meer weten over onze ISO/IEC 42001 trainingen? Raadpleeg het aanbod of neem contact op met ons team.
